1. ROZWÓJ PIELĘGNIARSTWA ONKOLOGICZNEGO – Anna Koper, Katarzyna Bandoch 20
1.1 Terminologia oraz podstawy teoretyczne pielęgniarstwa onkologicznego20
1.2. Historia polskiej onkologii24
1.3. Rozwój pielęgniarskiej opieki onkologicznej26
1.4. Kształcenie przed- i podyplomowe28
1.5. Specyfika opieki onkologicznej30
1.6. Organizacje działające na rzecz rozwoju pielęgniarstwa35
1.7. Organizacje udzielające pomocy pacjentom onkologicznym40
Piśmiennictwo43
2. JAKOŚĆ W PIELĘGNIARSTWIE ONKOLOGICZNYM – Anna Koper, Agnieszka Murkocińska 46
2.1. Genealogia, terminologia i metodyka zapewniania jakości w pielęgniarstwie47
2.1.1. Aspekty oceny jakości opieki47
2.2. Systemy zapewniania jakości51
2.3. Działania na rzecz zapewniania jakości w pielęgniarstwie onkologicznym55
Piśmiennictwo68
3. PODSTAWY TEORETYCZNE NOWOTWORÓW 70
3.1. Wstęp – Jan Cisowski70
3.2. Terminologia i etiologia70
3.2.1. Etiologia73
3.2.2. Fazy procesu nowotworowego78
Piśmiennictwo79
3.3. Epidemiologia nowotworów złośliwych – Tomasz Mierzwa80
3.3.1. Epidemiologia nowotworów na świecie81
3.3.2 Epidemiologia nowotworów złośliwych w Polsce w 2016 roku86
Piśmiennictwo87
4. PROFILAKTYKA CHORÓB NOWOTWOROWYCH – Beata Hoffman, Krzysztof Jan Koper90
4.1. Profilaktyka pierwotna90
4.2. Profilaktyka wtórna91
4.2.1. Badania profilaktyczne91
4.2.2. Badania przesiewowe100
4.2.3. Badania genetyczne100
4.3. Rola pielęgniarki w profilaktyce onkologicznej101
Piśmiennictwo106
5. OPIEKA PIELĘGNIARSKA W DIAGNOSTYCE SCHORZEŃ ONKOLOGICZNYCH – Maria Jolanta Wełna, Beata Kaźmierczak108
5.1. Specyfika pracy pielęgniarki108
5.2. Udział pielęgniarki w diagnostyce histopatoogcznej111
5.2.1. Postępowanie z tkankami przeznaczonymi do badania histopatologicznego113
5.3. Udział pielęgniarki w diagnostyce obrazowej114
5.4. Udział pielęgniarki w diagnostyce laboratoryjnej120
Piśmiennictwo122
6. OPIEKA AMBULATORYJNA W ONKOLOGII – Renata Matyjasek, Magdalena Burzych 124
6.1. Zasady funkcjonowania ambulatoryjnej specjalistycznej onkologicznej opieki medycznej125
6.2. Rola i zadania pielęgniarki/położnej w ambulatoryjnych zabiegach diagnostyczno-leczniczych132
6.2.1. Badania i zabiegi endoskopowe133
6.2.2. Zabiegi chirurgiczne142
6.2.3. Rany onkologiczne149
6.2.4. Badania cytologiczne i kolposkopowe164
Piśmiennictwo169
7. OPIEKA PIELĘGNIARSKA W CHIRURGII ONKOLOGICZNEJ 174
7.1. Specyfika opieki pielęgniarskiej w chirurgii – Bernadeta Rutkowska174
7.1. Okres przedoperacyjny176
7.1.2. Okres pooperacyjny178
7.1.3. Przygotowanie pacjenta do życia po leczeniu chirurgicznym183
7.1.4. Wybrane problemy pielęgnacyjne pacjentów leczonych chirurgicznie184
Piśmiennictwo186
7.2. Opieka w terapii nowotworów przewodu pokarmowego – Marta Korecińska, Wojciech Zegarski187
Piśmiennictwo190
7.2.1. Opieka nad pacjentem z wyłonioną stomią w chirurgii jelita grubego – Marta Korecińska191
Piśmiennictwo201
7.3. Opieka w terapii neurochirurgicznej nowotworów – Robert Ślusarz203
7.3.1. Kliniczne aspekty procesów rozrostowych ośrodkowego układu nerwowego203
7.3.2. Rola i zadania zespołu pielęgniarskiego w opiece nad chorym z procesem rozrostowym ośrodkowego układu nerwowego205
7.3.3. Wybrane problemy pielęgnacyjne występujące u chorego z procesem rozrostowym OUN208
Piśmiennictwo214
7.4. Opieka w terapii nowotworów głowy i szyi – Katarzyna Kisiel216
7.4.1. Nowotwory głowy i szyi216
7.4.2. Problemy pielęgnacyjne219
Piśmiennictwo226
7.5. Pielęgnacja pacjenta z rakiem płuca – Ewa Madajewska, Anna Sędłak228
7.5.1. Rak płuca228
7.5.2. Rola i zadania pielęgniarki w opiece nad pacjentem leczonym chirurgicznie230
7.5.3. Opieka pielęgniarska nad chorym z drenażem założonym do jamy opłucnej233
7.5.4. Wybrane problemy pielęgnacyjne238
Piśmiennictwo241
7.6. Opieka w terapii nowotworów piersi – Beata Borzych242
7.6.1. Opieka pielęgniarska245
Piśmiennictwo251
7.7. Opieka w terapii chirurgicznej nowotworów w obrębie układu moczowo-płciowego – Edyta Szortyka252
7.7.1. Nowotwory układu moczowego252
Piśmiennictwo266
7.8. Opieka w terapii nowotworów ginekologicznych – Aleksandra Mazur267
7.8.1. Najczęściej występujące nowotwory narządów płciowych268
Piśmiennictwo283
7.9. Opieka w terapii nowotworów gruczołów wewnątrzwydzielniczych – Katarzyna Kisiel285
7.9.1. Nowotwory gruczołów wewnątrzwydzielniczych285
Piśmiennictwo295
7.10. Opieka w terapii nowotworów skóry i tkanek miękkich – Bernadeta Rutkowska298
7.10.1. Pielęgnowanie chorych z nowotworem skóry298
7.10.2. Pielęgnowanie chorych z nowotworem tkanek miękkich301
7.10.3. Wybrane problemy pielęgnacyjne w schorzeniach onkologicznych skóry i tkanek miękkich301
Piśmiennictwo303
8. LECZENIE SYSTEMOWE NOWOTWORÓW – Krzysztof Jan Koper, Agnieszka Koper 306
8.1. Rodzaje i strategie leczenia systemowego – podstawowe pojęcia306
8.2. Podział chemioterapii307
8.3. Leki przeciwnowotworowe308
8.3.1. Podział leków cytotoksycznych ze względu na mechanizm działania311
8.3.2. Podział leków cytotoksycznych według ich działania w poszczególnych fazach cyklu komórkowego320
8.3.3. Leczenie ukierunkowane molekularnie (celowane)320
8.3.4. Immunoterapia324
8.3.5. Hormonoterapia327
8.4. Ocena skuteczności terapii systemowej 312 8.¢.1. Ocena skuteczności immunoterapii332
8.5. Podsumowanie333
Piśmiennictwo334
9. BEZPIECZEŃSTWO I ZASADY PRACY Z LEKAMI PRZECIWNOWOTWOROWYMI – Sławomir Wileński340
9.1. Miejsce i funkcja Pracowni Cytostatycznej w strukturze apteki340
9.2. Drogi podania i postacie leków przeciwnowotworowych344
9.3. Zasady bezpiecznej pracy z lekiem przeciwnowotworowym351
Piśmiennictwo356
10. OPIEKA PIELĘGNIARSKA W LECZENIU SYSTEMOWYM – Zofia Jędrusik, Beata Kaźmierczak 358
10.1. Przygotowanie pacjenta do leczenia systemowego358
10.2. Pielęgnowanie chorych w trakcie leczenia systemowego359
10.2.1. Metody podawania leków przeciwnowotworowych363
10.2.2. Postępowanie pielęgniarskie w przypadku wystąpienia działań niepożądanych leczenia systemowego369
10.2.3. Postępowanie po wynaczynieniu leków przeciwnowotworowych379
10.3. Opieka pielęgniarska po leczeniu systemowym383
Piśmiennictwo384
11. OPIEKA PIELĘGNIARSKA W RADIOTERAPII – Barbara Cichocka, Sylwia Dahms, Małgorzata Trzcińska386
11.1. Specyfika opieki pielęgniarskiej w radioterapii386
11.1.1. Rola i zadania pielęgniarki w teleradioterapii386
11.1.2. Pielęgnowanie pacjenta w brachyterapii409
11.1.3. Rola i zadania pielęgniarki w łagodzeniu objawów ubocznych radioterapii424
11.1.4. Problemy pielęgnacyjne pacjentów leczonych promieniami jonizującymi431
Piśmiennictwo438
12. UDZIAŁ PIELĘGNIARKI W PROWADZENIU ŻYWIENIA – Katarzyna Walkowiak 440
12.1. Żywienie enteralne i parenteralne441
12.2. Pielęgnacja dostępu naczyniowego450
12.3. Znaczenie opieki pielęgniarskiej w żywieniu452
Piśmiennictwo454
13. OPIEKA W SCHORZENIACH UKŁADU KRWIOTWÓRCZEGO – Janina Schabowska 456
13.1. Choroby układu krwiotwórczego456
13.1.1. Białaczki457
13.1.2. Szpiczak mnogi (myeloma multiplex)464
13.2. Problemy pielęgnacyjne pacjentów z chorobami rozrostowymi krwi465
13.3. Pielęgnacja chorych z gorączką neutropeniczną468
Piśmiennictwo470
14. OPIEKA NAD PACJENTEM Z NOWOTWOREM KOŚCI – Renata Jakobi, Barbara Jakobi-Banaś472
14.1. Nowotwory kości, objawy i leczenie473
14.1.1. Badania diagnostyczne475
14.1.2. Najczęściej występujące objawy i ich leczenie475
14.1.3. Metody leczenia nowotworów kości477
14.2. Rola i zadania pielęgniarki479
14.2.1. Opieka pielęgniarska przed zabiegiem amputacji kończyn479
14.2.2. Postępowanie pielęgniarskie po zabiegu amputacji kończyny480
Piśmiennictwo483
15. SPECYFIKA CHORÓB NOWOTWOROWYCH U DZIECI – Krystyna Piskorz-Ogórek 486
15.1 Wpływ hospitalizacji dziecka z chorobą nowotworową na jego zdrowie487
15.1.1 Reakcja dziecka i rodziców na chorobę nowotworową i hospitalizację491
15.1.2. Reakcja dziecka i rodziców na hospitalizację492
15.1.3. Wsparcie rodziców dotkniętych chorobą nowotworową dziecka495
15.2. Choroby nowotworowe u dzieci498
15.2.1. Rozpoznanie nowotworów u dzieci502
15.2.2. Leczenie nowotworów wieku dziecięcego511
15.3. Specyfika opieki nad dzieckiem515
15.3.1. Profilaktyka bólu u dzieci z chorobami nowotworowymi i leczenie pacjenta z bólem nowotworowym519
15.3.2. Odżywianie dzieci z chorobą nowotworową523
15.3.3. Problemy związane ze stosowaniem obwodowych i centralnych cewników żylnych529
15.3.4. Sztuka komunikacji z chorym dzieckiem533
15.3.5. Edukacja zdrowotna dzieci z chorobą nowotworową i ich opiekunów jako przygotowanie do samoopieki i samopielęgnacji537
Piśmiennictwo539
16. OPIEKA PSYCHOLOGICZNA W ONKOLOGII – Bożena Kawiecka-Dziembowska 542
16.1. Problemy psychologiczne543
16.2. Reakcje na chorobę nowotworową545
16.2.1. Zaburzenia psychiczne u chorych na nowotwory550
16.2.2. Psychospołeczne następstwa choroby nowotworowej552
16.3. Wsparcie i terapia psychologiczna w psychoonkologii553
16.3.1. Psychologiczne aspekty rehabilitacji chorych onkologicznie558
16.3.2. Psychoterapia elementarna w pracy pielęgniarki onkologicznej559
Piśmiennictwo563
17. REHABILITACJA ONKOLOGICZNA – Ilona Dymek 566
17.1. Rehabilitacja chorych po leczeniu nowotworów w obrębie głowy i szyi566
17.2. Rehabilitacja przed i po leczeniu nowotworów piersi571
17.2.1. Okres wczesny pooperacyjny – szpitalny572
17.2.3.Terapia przeciwobrzękowa573
17.2.2. Kinezyterapia – okres późny573
17.3. Rehabilitacja po leczeniu nowotworów w obrębie układu mięśniowo-szkieletowego, tkanek miękkich i kości579
17.4. Rehabilitacja po leczeniu nowotworów płuc582
17.4.1. Postępowanie przedoperacyjne586
17.5. Rehabilitacja po zabiegach w obrębie jamy brzusznej589
17.6. Rehabilitacja po operacjach neurochirurgicznych591
Piśmiennictwo596
17.7. Rola pielęgniarki w rehabilitacji596
18. OPIEKA PALIATYWNA I TERMINALNA – Aleksandra Burchacka600
18.1. Specyfika opieki paliatywnej600
18.1.1. Dylematy etyczne w opiece paliatywnej602
18.1.2. Formy opieki w zależności od potrzeb i stanu chorego604
18.1.3. Zasady współpracy z podstawową opieką zdrowotną606
18.1.4. Interdyscyplinarny zespół opieki paliatywnej606
18.1.5. Najczęściej występujące dolegliwości u chorych objętych opieką paliatywną607
18.1.6. Ból w opiece paliatywnej615
18.1.7. Leki stosowane w leczeniu bólów nowotworowych617
18.2. Jakość życia pacjentów w terminalnej fazie choroby nowotworowej619
18.3. Wsparcie chorego i jego rodziny620
Piśmiennictwo621
19. ROLA I ZADANIA PIELĘGNIARKI EPIDEMIOLOGICZNEJ W ONKOLOGII – Renata Jakobi624
Piśmiennictwo631
SKOROWIDZ632
